getalschrift | ontstaan steden door getalschrift
Wanneer werd een getalschrift belangrijk en waarom
getallen
Videotekst
familiegroepen
Meer dan 10.000 jaar geleden waren er al mensen precies zoals jij en ik, maar er was nergens een stad of dorp te bekennen.
Op de hele aarde woonden groepjes mensen die nu eens hier woonden en dan weer daar, maar nooit in een dorp of stad maar altijd in een soort tenten of grotten.
De mensen campeerden in familiegroepen bij elkaar.
Ze zochten hun voedsel in de natuur.
Als er ergens geen eten meer te vinden was, gingen ze lopend op zoek naar een betere plek.
Er waren in die tijd dus geen grote groepen mensen, alleen rondtrekkende families.
Daarom waren er ook nog geen symbolen voor getallen.
Waar zou je die toen voor nodig gehad hebben?
landbouw en veeteelt
Soms vond zo’n familiegroep een plek waar bijvoorbeeld veel wilde tarwe groeide en waar bijvoorbeeld ook wilde geiten leefden.
Op een gegeven moment kon zo’n groep het idee opvatten om zelf tarwe te gaan zaaien en zelf een paar wilde geiten in een soort hok te zetten waar ze jonkies konden krijgen.
Als dit lukte, hoefde de familie niet meer te verhuizen en konden er zelfs veel meer mensen op één plek wonen.
Op zulke plekken ontstonden daarom ook dorpen en steden.
Hier zie je een kaartje met plekken op aarde waar een familiegroep met succes bijv. tarwevelden en geitenhokken had gemaakt.
De plek waar voor het aller eerst landbouw en veeteelt ontstond, zie je bij die rode halve maan in het Midden-Oosten.
Dit gebeurde daar ongeveer 10.000 jaar geleden.
Op de roze plekken kwamen ander famiegroepen op hetzelfde idee. In China gebeurde dit in 7000 v.Chr., in de Andes 3500 v.Chr., enz.
Die groepen ontdekten dat geheel onafhankelijk van elkaar. Overal op de wereld ontstonden er onafhankelijk van elkaar steden en dorpen met landbouw en veeteelt.
Maar zoals gezegd, het aller eerst ontstonden er dorpen en steden in het Midden-Oosten, ongeveer 9000 v. Chr.
het leven wordt ingewikkeld
Als heel veel mensen op één plek bij elkaar gaan wonen wordt het leven ingewikkeld.
Er moet bijvoorbeeld een muur komen rond de stad en ook het vee moet worden beschermd tegen diefstal. Want bij landbouw en veeteelt hoort ook een voedseloverschot.
Zo’n stadsmuur bijvoorbeeld moeten alle inwoners samen betalen en dus moet er belasting worden geheven.
Een belastingambtenaar moet weten wie er al betaald heeft en wie nog niet. Ook moet hij weten wie de eigenaar is van elk stuk grond en van elk dier.
Als er te veel mensen in een dorp wonen, kan dit allemaal niet meer worden onthouden. Je ziet dan ook dat de dorpen en steden niet heel veel inwoners hadden.
Totdat…
Totdat in Soemerië een manier werd bedacht om getallen op te slaan.
natte klei: getalschrift
Het is bij de twee grote rivieren van Soemerië, de Eufraat en de Tigris, moerassig en er is veel natte klei.
In een natte plak klei konden de ambtenaren tekeningen maken met een rietstengel.
De ambtenaren tekenden op zo’n natte plak klei tekens voor dieren, tekens voor gebieden, tekens voor mensen en tekens voor aantallen.
De ambtenaren konden van alle inwoners de naam opschrijven, hun bezit, grond en dieren, of ze al betaald hadden, of ze schulden hadden, enz.
Als een plak klei in de zon droog geworden was, kon het worden bewaard om later weer te kunnen zien van wie een stuk grond was, enz.
In Soemerië konden ze grote getallen tekenen en verzonnen ze tekens voor dieren enz.
de eerste grote steden ontstaan in het Midden-Oosten
In Soemerë ontstonden daarom de eerste echte grote steden.
Zo’n grote stad was bijv. Ur in het zuiden van Mesopotamië. Hier ligt Ur en hier zie je de Eufraat en je ziet dat het hier moerassig moet zijn met natte klei. De ruines van Ur zie je hierboven.
De stad bestond al in 4000 v. Chr.
Hier zie je nog twee kleitabletten met daarop onder meer getallen.